- Λυκία
- Ιστορική γεωγραφική περιοχή της νοτιοδυτικής Μικράς Ασίας. Εκτεινόταν μεταξύ των σημερινών κόλπων Φετιχιέ και Αντάλια, ενώ συνόρευε με τη Φρυγία και την Καρία. Η περιοχή ήταν ορεινή, κυρίως στο βόρειο τμήμα της (όρη των Σολύμων –σημερινό Ακ Νταγλάρ, 3.016 μ.) και δασώδης.
Σύμφωνα με την παράδοση, αρχαιότεροι κάτοικοί της ήταν οι Σόλυμοι στο εσωτερικό και οι Τερμίλες στην ακτή, οι οποίοι αργότερα ονομάστηκαν Λύκιοι· πιθανότατα, αντιστοιχούν στους Lu-uk-ki των επιστολών της Τελ ελ-Αμάρνα, των χετιτικών και των ιερογλυφικών κειμένων. Η αρχαιολογική έρευνα πιστοποίησε ότι η περιοχή κατοικείτο τουλάχιστον από την πρώιμη χαλκοκρατία (3η χιλιετία π.Χ.), αν και ιστορικές μαρτυρίες υπάρχουν μόνο μετά την κατάκτηση της Λ. από τον Άρπαγο, στρατηγό του Κύρου (περ. 540 π.Χ.). Η Λ. κατόρθωσε να διατηρήσει κάποια αυτονομία και είχε ντόπιους δυνάστες, οι οποίοι είναι σήμερα γνωστοί από απεικονίσεις τους σε νομίσματα του 5ου και του 4ου αι. π.Χ. · ο τελευταίος από αυτούς ονομαζόταν Περικλής, ο οποίος είχε διεξάγει πόλεμο εναντίον της Τελμησσού. Ολόκληρη η περιοχή κυριεύθηκε από τον Μέγα Αλέξανδρο στα μέσα του 4ου αι. π.Χ., με αποτέλεσμα να εξελληνιστεί πλήρως. Μετά την κατάκτηση του Αλεξάνδρου, η Λ. υπήρξε αρχικά ανεξάρτητη σατραπεία με σατράπη τον Νέαρχο (334-331 π.Χ.), ενώ αργότερα ενώθηκε με τη Μεγάλη Φρυγία και είχε ως διοικητή τον Αντίγονο τον Μονόφθαλμο, από το 323 π.Χ. Κατά τη διάρκεια του 3oυ αι. π.Χ. η παράλια περιοχή ανήκε στους Πτολεμαίους, ενώ το 197 π.Χ. ολόκληρη η Λ. κατελήφθη από τον Αντίοχο Γ’, ο οποίος όμως την έχασε λίγο αργότερα με την ειρήνη της Aπάμειας του 188 π.Χ. Οι Ρωμαίοι ένωσαν διοικητικά τη Λ. με τη Ρόδο, εκτός από την Τελμησσό, η οποία ενώθηκε με το βασίλειο της Περγάμου. Ακολούθησε ένας μακροχρόνιος πόλεμος για την ανεξαρτησία της Λ. από τη Ρόδο έως το 168 π.Χ., οπότε και οι Ρωμαίοι κήρυξαν τους Λυκίους ελεύθερους. Την περίοδο εκείνη άκμασε ιδιαίτερα το Κοινόν των Λυκίων, το οποίο συστήθηκε τον 3o αι. π.Χ. κατά το πρότυπο των ελληνικών Κοινών και εξακολούθησε να υπάρχει και κατά τους αυτοκρατορικούς χρόνους. Περιλάμβανε 23 πόλεις, οι οποίες έστελναν αντιπροσώπους στο ομοσπονδιακό συνέδριο, επικεφαλής του οποίου ήταν ένας Λυκιάρχης· κέντρο του Κοινού ήταν το Λητώον της Ξάνθου. Το 43 μ.Χ. η Λ. αποτέλεσε ρωμαϊκή επαρχία μαζί με την Παμφυλία. Σπουδαιότερες πόλεις της Λ. υπήρξαν η Ξάνθος, η Τλως, τα Πάταρα, τα Πίναρα, η Μύρα και ο Όλυμπος.
Από τον παλαιότερο πολιτισμό της Λ. σώθηκαν ορισμένα μνημεία αρχιτεκτονικής και γλυπτικής, όπως οι περίφημοι λαξευτοί τάφοι (οι παλαιότεροι του 6ου αι. π.Χ.) που παρουσιάζουν χετιτική επίδραση, ενώ η γλυπτική είναι επηρεασμένη κυρίως από την ελληνική τέχνη. Τα έθιμα της Λ. παρουσίαζαν μητριαρχικά κατάλοιπα, όπως αποδεικνύεται από το έθιμο που όριζε ότι το παιδί μιας Λυδής και ενός δούλου μπορούσε να θεωρηθεί νόμιμο, σε αντίθεση με το παιδί ενός πολίτη και μιας δούλης. Υπάρχουν περίπου 150 επιγραφές στη λυκική διάλεκτο· η σημαντικότερη είναι η λεγόμενη στήλη της Ξάνθου που αναφέρεται σε ιστορικά γεγονότα από το 430 έως το 412 π.Χ. · ήταν γραμμένη εξ ολοκλήρου στη λυκική, εκτός από ένα επίγραμμα στην ελληνική.
Νόμισμα της αρχαίας Λυκίας.
Dictionary of Greek. 2013.